Η ελληνική φορολογική πολιτική στην οικονομική και νομισματική Ένωση. Μια συγκριτική αναλύση 1996-2012

Abstract

Είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο ότι η παγκόσμια κοινότητα είναι αντιμέτωπη με μία διαρκή και έντονη οικονομική κρίση. Τα οικονομικά προβλήματα ξεκίνησαν από τις αγορές των ΗΠΑ και στη συνέχεια επηρέασαν όλες τις χώρες του κόσμου ανάμεσά τους και αυτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρόλο που κάθε φορά που επηρεαζόταν μία χώρα από την οικονομική κρίση, λαμβάνονταν μέτρα μεμονωμένα και κατά περίπτωση, έγινε φανερό ότι οι χώρες θα έπρεπε να έχουν συντονιστεί και να ενεργήσουν από κοινού. Στην Ελλάδα, η οικονομική κρίση αν και άργησε να κάνει την εμφάνισή της, παρόλα αυτά είχε επιπτώσεις τεράστιες. Συσσωρευμένα προβλήματα κακής διαχείρισης, τόσο του δημοσιονομικού τομέα όσο και του φορολογικού συστήματος, διόγκωσαν το ήδη τεταμένο κλίμα και αύξησαν τις αρνητικές επιδράσεις στην ελληνική οικονομία. Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα εντοπίστηκε κυρίως στο δημοσιονομικό έλλειμμα, στο δημόσιο χρέος και στο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών που είχαν ανέλθει σε επικίνδυνα επίπεδα συγκριτικά με το ΑΕΠ. Πιο συγκεκριμένα, ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετώπισε και συνεχίζει να αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία, είναι το γεγονός των πολλών και συχνών μεταβολών στην ισχύουσα φορολογική νομοθεσία καθώς και στα προβλήματα που έγκειται στην παραοικονομία και στην φοροδιαφυγή και φόρο-αποφυγή. Η διεθνής αντίληψη για ένα κράτος που δανείζεται αρκετά, δεν έχει σταθερή φορολογική νομοθεσία και που αντιμετωπίζει υψηλά ποσοστά διαφθοράς, αποτρέπει την προσέλκυση επενδύσεων. Οι επενδύσεις αποτελούν μια σημαντική πηγή για να βελτιώσει τη θέση της η Ελλάδα στη διεθνή οικονομία. Για το λόγο αυτό, η φορολογία θα έπρεπε και θα πρέπει να εξυπηρετεί την σταθεροποίηση της οικονομίας, να είναι δίκαιη και αποτελεσματική, ώστε να αντιμετωπιστούν τα παραπάνω προβλήματα όχι μόνο την περίοδο της κρίσης αλλά και διαχρονικά. Η εργασία παρουσιάζει την παρούσα φορολογική εικόνα της Ελλάδας και κάνει μία ιστορική αναδρομή στην φορολογική πολιτική που επικράτησε από το 1996 έως το 2009. Βασικός στόχος της είναι η όσο το δυνατόν πληρέστερη αποτύπωση και ανάλυση της φορολογικής πολιτικής που επικράτησε στην Ελλάδα την εξεταζόμενη περίοδο. Στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι ορισμοί που χρησιμοποιούνται για να ορίζουν την έννοια του φόρου καθώς και ο χαρακτήρας του. Στη συνέχεια αναλύονται οι λειτουργίες καθώς και οι διακρίσεις που έχουν προκύψει από την βιβλιογραφία. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζεται η φορολογική εικόνα της Ελλάδος, οι μεταρρυθμίσεις και οι αλλαγές που έχουν συμβεί κατά το εξεταζόμενο διάστημα καθώς και όλες οι αναμενόμενες αλλαγές, που στόχο έχουν να καλύψουν τις δημόσιες δαπάνες και να βελτιώσουν την οικονομική θέση της χώρας. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι αποκλίνουσες συμπεριφορές έναντι της φορολόγησης. Παρουσιάζονται οι έννοιες της παραοικονομίας, της φοροδιαφυγής, και της φόρο-αποφυγής καθώς και οι προσδιοριστικοί παράγοντες που οδηγούν σε τέτοιες συμπεριφορές. Τέλος στα συμπεράσματα περιλαμβάνεται η εξαγωγή συμπερασμάτων. Επομένως, η παρούσα εργασία προσεγγίζει το ελληνικό φορολογικό σύστημα αρκετά χρόνια πριν την οικονομική κρίση (το 1996) έως και τα πρώτα χρόνια εμφάνισής της στην Ελλάδα, ασχολείται με ένα αντικείμενο, το οποίο αποτελεί κομμάτι της καθημερινής του ζωής. Η διαχρονικότητα του θέματος καθώς και το μεγάλο ενδιαφέρον για έρευνα, η οποία θα προσθέσει ένα μικρό λιθαράκι σε παρόμοιες ερευνητικές προσπάθειες ήταν τα στοιχεία που οδήγησαν στην επιλογή του συγκεκριμένου θέματος.