Μέτρα στήριξης των προσφύγων 1974-1976

Abstract

Σκοπός της παρούσας διατριβής, ήταν να μελετήσει την εξέλιξη των μέτρων στήριξης των προσφύγων στην Κύπρο συνέπεια της τουρκικής εισβολής. Η υπό εξέταση περίοδος που επικεντρώνεται η διατριβή είναι η περίοδος 1974-1976. Οι πλείστες σχετικές αναφορές στην πιο πάνω περίοδο, παραθέτουν απλά τα διάφορα μέτρα στήριξης που είχαν ληφθεί υπέρ των προσφύγων. Η παρούσα διατριβή εκτείνεται πέραν των πιο πάνω αναφορών, μελετώντας την εξέλιξη και τη μορφή που είχαν πάρει τα μέτρα στήριξης των προσφύγων. Αυτό καθίσταται δυνατό, μέσα από το διαχωρισμό της υπό εξέτασης περιόδου σε τρείς φάσεις, γεγονός το οποίο αποτελεί και πρωτοτυπία της παρούσας διατριβής. Μέσα από αυτόν το διαχωρισμό, η διατριβή αναδεικνύει και τους λόγους πίσω από τις διάφορες μορφές που είχαν πάρει τα μέτρα στήριξης. Η διατριβή αναδεικνύει τον κομβικό ρόλο που διαδραμάτισε η βοήθεια από την Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. για τους πρόσφυγες, τις Η.Π.Α. και την Ελλάδα. Η ανάλυση της βοήθειας από τα προαναφερθέντα μέρη, φανερώνει διαφορές στα κίνητρά τους. Εντούτοις, αποτελεί σημαντικό γεγονός ότι η εν λόγω βοήθεια σημειώθηκε καθόλη τη διάρκεια της υπό εξέταση περιόδου. Επεκτάθηκε μάλιστα σημαντικά και πέραν αυτής. Το γεγονός ότι η προαναφερθείσα βοήθεια δεν περιορίστηκε μόνο στην προσωρινή ανακούφιση των προσφύγων, συνέβαλε σημαντικά στην προσπάθεια επανενσωμάτωσής των προσφύγων στην οικονομία. Επιπλέον, οι δράσεις της Κυβέρνησης μέσω της κατάθεσης διάφορων νομοσχεδίων, Έκτακτων Σχεδίων Οικονομικής Δράσεως και ίδρυσης σχετικών Υπηρεσιών (Υπηρεσία Μέριμνας και Ειδικό Ταμείο), συνέβαλαν στην πιο πάνω προσπάθεια. Η παρούσα διατριβή αναλύει τέσσερεις παράγοντες που διαμόρφωσαν το είδος των κυβερνητικών πολιτικών για αντιμετώπιση του προσφυγικού προβλήματος. Αυτοί ήταν το μέγεθος και οι ιδιαιτερότητες του προσφυγικού προβλήματος, η επιθυμία της Κυβέρνησης για κλίμα σταθερότητας, το τετελεσμένο του μακροχρόνιου αγώνα για επίλυση του Κυπριακού και η δίκαιη κατανομή των βαρών της εισβολής. Βασικοί άξονες της κυβερνητικής πολιτικής για αντιμετώπιση του προσφυγικού προβλήματος, αποτέλεσαν το επίπεδο διαβίωσης των προσφύγων, η στέγαση και η εργοδότησή τους. Το ελάχιστο επίπεδο διαβίωσης θεσμοθετήθηκε νομικά για πρώτη φορά, χωρίς όμως αυτό να αποτελέσει αντικίνητρο για επανένταξη των προσφύγων στην αγορά εργασίας. Τουναντίον, οι κυβερνητικές προσπάθειες προσανατολίστηκαν στην αύξηση της απασχόλησης των προσφύγων. Προς αυτή την κατεύθυνση, στηρίχθηκε ο βιομηχανικός τομέας, ο οποίος σε συνδυασμό με την αύξηση των εξαγωγών, έκανε εφικτή την απασχόληση των προσφύγων. Το στεγαστικό πρόβλημα των προσφύγων, εκτός από κοινωνικούς σκοπούς εξυπηρέτησε και αναπτυξιακούς. Μέσα από τα μεγάλα σε έκταση στεγαστικά σχέδια, κατέστη δυνατή η ανάπτυξη του κατασκευαστικού τομέα και της οικονομίας γενικότερα. Κατά τη διάρκεια της υπό εξέτασης περιόδου, είχαν τεθεί οι βάσεις της στεγαστικής πολιτικής που θα εφαρμοζόταν σε ευρεία κλίμακα τα επόμενα έτη. Παρόλα αυτά, κατά τη διάρκεια της υπό εξέτασης περιόδου, τη σημαντικότερη στεγαστική λύση των προσφύγων αποτέλεσε η χρήση των εγκαταλελειμμένων τουρκοκυπριακών κατοικιών. Η όλη αντιμετώπιση του προσφυγικού προβλήματος της Κυβέρνησης, εντάχθηκε στα πλαίσια της γενικότερης αναπτυξιακής πολιτικής της. Παρόλα αυτά, δεν πρέπει να αγνοούνται μια σειρά από ευνοϊκές συγκυρίες, οι οποίες κατέστησαν εφικτή την ένταξη του προσφυγικού προβλήματος εντός της αναπτυξιακής πολιτικής της Κυβέρνησης.