Η διαχείριση των εξωτερικών συνόρων ως πυλώνας ασφάλειας εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η συμβολή και ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (FRONTEX)

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία, επιχειρεί να αναδείξει την πολυπλοκότητα της διαχείρισης των συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με επίκεντρο τον ρόλο του επιχειρησιακού βραχίονα της ΕΕ σε επίπεδο Οργανισμών διαχείρισης συνόρων, ήτοι τον Frontex. Μέσα από την επιμέρους εστίαση στις χερσαίες επιχειρήσεις, που διεξάγονται από τον Οργανισμό στα Δυτικά Βαλκάνια, η κύρια ερευνητική στόχευση είναι η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των εφαρμοζόμενων στρατηγικών και η εμβάθυνση στο νομικό και επιχειρησιακό πλαίσιο που τις συνοδεύει. Προσφέρει, επιπλέον, μια ανάλυση της επιρροής του Frontex στην περιφερειακή σταθερότητα εν γένει και τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών του βαλκανικού άξονα. Τα ανωτέρω, πραγματώνονται μέσα από τη συγκριτική αξιολόγηση της θεωρίας του νεολειτουργισμού, η οποία αφορά την ευρωπαϊκή ενοποίηση. Σε σχέση με την μεθοδολογία συγγραφής του κειμένου, υιοθετείται μια μικτή προσέγγιση, η οποία συνδυάζει θεωρητική ανάλυση και εμπειρικά δεδομένα, λόγω και της προσωπικής επαγγελματικής εμπειρίας του συντάκτη. Έτσι, χρησιμοποιούνται, συνδυαστικά, πρωτογενείς και δευτερογενείς βιβλιογραφικές πηγές, ευρωπαϊκά νομικά κείμενα και Κανονισμοί, από κοινού με την αποκτηθείσα προσωπική επαγγελματική γνώση. Μέσω αυτής της προσέγγισης, γίνεται μια κατανοητή ανάλυση τόσο της μακροπρόθεσμης πολιτικής οπτικής όσο και των καθημερινών ρεαλιστικών καταστάσεων. Τα καίρια ευρήματα της εργασίας, σχετίζονται με την πολυδιάστατη φύση της διαχείρισης των ευρωπαϊκών συνόρων, ένεκα των προκλήσεων που θέτουν η παράτυπη μετανάστευση και το διασυνοριακό έγκλημα. Ουσιαστικό εύρημα της εργασίας, συνίσταται στο γεγονός ότι, παρά τη δεδομένη βελτίωση των επιχειρησιακών ικανοτήτων του Frontex, υφίσταται μια σειρά προκλήσεων που αφορούν κατανομή πόρων, δικαιοδοσία των μελών και ανθρώπινα δικαιώματα. Επιπρόσθετα, διαπιστώνεται η δυσκολία εξεύρεσης ισορροπίας ανάμεσα στην εσωτερική ασφάλεια και τις ανθρωπιστικές δεσμεύσεις, παρά την ομολογουμένως 7 ευρηματική και σύνθετη προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Ένωσης επί των θεμάτων διαχείρισης συνόρων. Συμπερασματικά, αναδεικνύεται η ανάγκη για μια πιο ολοκληρωμένη και ισορροπημένη προσέγγιση της διαχείρισης των ευρωπαϊκών συνόρων, με συνακόλουθη την επιταγή ουσιαστικής προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι προτάσεις που διατυπώνονται, περιλαμβάνουν τη βελτίωση των διυπηρεσιακών συνεργασιών, την αναβάθμιση της κατανομής πόρων και του νομικού – ηθικού πλαισίου των συνοριακών επιχειρήσεων. Η ρεαλιστική αντιμετώπιση των προκλήσεων που διαπιστώνονται, είναι κρίσιμη για την ποιοτική αναβάθμιση της διαχείρισης συνόρων και την δέσμευση για τήρηση της νομιμότητας. Τέλος, η γενικότερη συνεισφορά της εργασίας, έγκειται σε φώτιση αθέατων επιχειρησιακών λεπτομερειών και πολύτιμων πρακτικών προτάσεων τόσο για τους αρμόδιους χάραξης πολιτικών όσο και τους αξιωματούχους επιβολής νόμου που επιχειρούν στο πεδίο.